Шымкент университетінде Қазақстан ғылым қызметкерлері күні аталып өтті

2022 жылдың 12 сәуірінде Шымкент университетінде Қазақстан ғылым қызметкерлері күніне арналған дөңгелек үстел өтті, оған 50-ден астам қонақтар, оқытушылар, магистранттар мен студенттер қатысты. Жиналғандарды ғылыми істер жөніндегі проректор, модератор Нұржан Нұрмаханбетұлы Әжіметов құттықтап, «Ғылым күні – университет үшін маңызды мерекелердің бірі. Ғылымды дамыту университеттің басым бағыты болып табылады және Шымкент университеті Қазақстанның жетекші ғылыми орталықтарының бірі ретінде білім кеңістігінде өзін сенімді түрде көрсетуде» - деп айтып өтті.

Шараның ашылуында университет ректоры, п.ғ.д., профессор Н.А.Сейітқұлов бүгінге дейін университетте биологиялық, педагогикалық, филология, физика және математикалық ғылымдар саласындағы жетекші ғалымдардың жетекшілігімен бестен астам ғылыми зертханалар құрылғанын атап өтті. Бірлескен ынтымақтастықтың тамаша мысалы ретінде Шымкент университетінің Адам Мицкевич Познань мемлекеттік университетінің ғалымдарымен бірлесіп жүзеге асырған жергілікті материалдар негізінде органикалық косметологиялық өнімдерді жасау жобасы болып табылады. Жобаның ғылыми-зерттеу, білім беру, инновациялық құрамдас бөлігі бар және Арал теңізінің тұз ресурстарын пайдалануға бағытталғаннын айтты.

СТ-119 тобының студенті Қабыл Ақбикеш өз баяндамасында Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы барлық посткеңестік республикалардағы сияқты Қазақстанның ғылым саласы да қиын кезеңдерді бастан өткергенін жеткізді. Кеңестік кезеңнің ең күшті ғылыми әлеуеті ХХ ғасырдың 90-жылдарынан бастап тұрақты түрде өз орнын жоғалтып, күрделі мәселелердің тұтқынына айналды.

Ғылыми қызметті құрайтын барлық көрсеткіштердің тұрақты және күрт құлдырау жылдары: ғылыми зерттеулерді қаржыландырудың азаюы, кейде тіпті толық жетіспеушілігі, олардың нәтижелеріне де, жалпы зерттеушілердің жұмысына да сұраныстың болмауы. Көптеген ғылыми институттар жабылды, ал қалғандарында материалдық-техникалық базаның деңгейі мен ғылыми зерттеулер жүргізуге жағдай біршама төмен болды.

Мұның барлығы ғылым тиімділігінің жалпы төмендеуіне, ең бастысы, кадрлардың күшті ауысуына әкелді. Мәселен, 1991 жылдан 2000 жылға дейін республикадағы ғылыми қызметкерлердің саны 27,6 мыңнан 14,8 мыңға дейін жуық қысқарды:.

Қазіргі таңда ғылым саласын дамыту, оның тиімділігін арттыру – мемлекеттің бірінші кезектегі және кезек күттірмейтін міндеттерінің бірі. Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ғылымды қаржыландыруды айтарлықтай арттыруды тапсырды. Мәселен, 2020-2022 жылдарға арналған ғылымды қаржыландыру көлемі екі есеге ұлғайтылып, 2025 жылға қарай оны ЖІӨ-нің 1%-ға (қазіргі уақытта 0,12%) дейін жеткізу жоспарлануда.

Сондай-ақ А.Қабыл Тәуелсіздік жылдарындағы ғылыми салаға мемлекеттік қолдаудың мақсаттылығымен және жүйелілігімен ерекшеленіп, отандық ғалымдардың ғылыми-зерттеу жұмыстарының мүмкіндіктерін кеңейтуге және жалпы республика ғылымының дамуын ынталандыруға бағытталғанын атап өтті. Бүгінгі таңда 396 ұйым ғылыми зерттеулерді әзірлеуде және жүргізуде, оларға 22 665 адам тартылса, оның 18 228-і зерттеуші мамандар.

ҚР Білім беру ісінің үздігі, «Аталар мектебі» орталығының басшысы Өмірбек Сейдалыұлы Жүсіпов Қазақстан ғылымы күні ғалымдардың, зерттеушілердің, ғылыммен шындап айналысатын барша жандардың мерекесі екенін атап өтті. Дұрысы, қазақтың кемеңгер ғалымдарының еңбегін ерлікпен салыстыруға болады, өйткені ғалымның жолы өз гипотезасын растау іздеуде. Үмітсіздік пен шаршағандыққа бой алдырмай, шабуылдар мен қиыншылықтардан кері шегінбей, ғылым адамдары мақсатқа табандылықпен барады. Нәтижесі – еліміздің әлеуетінің қалыптасуына ықпал еткен, ұлттың өркендеуін қамтамасыз ететін техникалық өнертабыстар. Сондықтан Қазақ ғылымы күні Қазақстанның барлық тұрғындары үшін маңызды.

Университеттің жетекші ғалымы, ауылшаруашылық ғылымдарының докторы, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының академигі Жәнібек Әнуарбекұлы Паржанов жас ғалымдар университеттер мен ғылыми-зерттеу институттарының негізгі стратегиялық ресурсы ғана емес, сонымен қатар ғылыми-зерттеу институттарының негізгі стратегиялық ресурсы, елдің болашақ ғылымы болып табылатынын атап өтті. Қазіргі таңда аға буын ғалымдары басым, бірақ қуантатын жайт – енді ғана жолын бастаған жас ғалымдардың қатары толығып жатыр. Жыл сайын ғылымға жастардың легі артып келеді, сондықтан Қазақстанда 2011 жылы 35 жасқа дейінгі ғалымдардың саны 6,4 мың адамды құраса, 2021 жылы олардың саны 9,2 мың адамға өсті.

Шымкент университетінде де ғалым мамандығының тартымсыздығы туралы стереотипті жою жұмыстары қарқынды жүргізілуде. Ғылыми білім беру кеңістігінде сұранысқа ие, бәсекеге қабілетті жас маманның қалыптасуына барлық жағдай жасалуда.

Университеттің филология саласының ғалымы, филология ғылымдарының кандидаты Айгүл Еркінқызы Мамаева өз баяндамасында елімізді әлемге танытып, дамыған елдердің қатарына қосатын – білім мен білімді ұрпақ екенін атап өтті. Еліміздің жарқын болашағы білікті де саналы жастардың қолында екенін атап өткен Қазақстан білім саласына ерекше мән беріп келеді. Қазіргі қоғамның өзекті мәселелерінің бірі – өзгермелі әлеуметтік-экономикалық жағдайда өмір сүруге дайын ғана емес, оны жүзеге асыруға және жетілдіруге оң әсер ететін тұлғаны қалыптастыру. Баяндама жиналғандардың үлкен қызығушылығын тудырды.

Дөңгелек үстелді университет туралы бейнероликпен аяқтаған модератор Н.Н.Әжіметов баяндама жасаған қатысушыларға алғысын білдіріп, белсенді ғалымдар мен студенттерді марапаттауды жалғастыру үшін сөзді Н.А.Сейтқұловқа берді.

Осылайша, университеттегі Қазақстан ғылымы күні университеттің жетекші ғалымдары әзірлеген инновациялық шешімдер, сондай-ақ жас ғылымды қолдау аймақ экономикасын әртараптандыруға және жоғары технологиялық өндірістердің өсуіне ықпал ететінін көрсетті. Жаңа стратегияларды енгізу университеттің білім беру, ғылыми және инновациялық қызметін табысты дамытудың шартына айналады, білім сапасын арттырудың жаңа деңгейіне өтуге және жаңа серпінді ғылыми жаңалықтарға серпін береді.